DÒNG RÒ VÀ CÁC LOẠI APTOMAT/ CB CHỐNG GIẬT CHO GIA ĐÌNH
Giật điện gián tiếp là tai nạn điện nguy hiểm do chạm vào vỏ thiết bị rò điện. Và không phải thiết bị chống giật nào cũng có thể bảo vệ người dùng trước dòng điện loại này. Hãy cùng tìm hiểu về: dòng rò, các loại aptomat hay CB chống giật (cách nhiều người thường gọi thiết bị bảo vệ dòng rò) và cách chọn cb chống giật cho gia đình trong bài viết và phóng sự sao đây.
Tai nạn điện giật do dòng rò khi sử dụng bình nóng lạnh – Đài THVL2
1. Dòng rò và dòng rò định mức là gì?
Dòng rò là dòng điện rò rỉ chạy từ nguồn AC hoặc DC trong thiết bị đến vỏ, khung máy hoặc xuống đất; gây nên các tai nạn, sự cố điện, đặc biệt có thể gâynguy hiểm đến tính mạng của người sử dụng điện.
Dòng rò định mức là dòng điện được cho phép rò rỉ điện ra ngoài, nếu vượt quá định mức thì Aptomat/ CB chống giật sẽ chuyển sang chế độ OFF.
Trên thiết bị, người ta kí hiệu dòng rò là : Ir
Đơn vị để đo dòng rò là: mili ampe, kí hiệu là: mA
2. Dòng rò an toàn là bao nhiêu?
Qua nghiên cứu và phân tích các tai nạn điện, thấy rằng với dòng diện xoay chiều tại tần số 50-60hz, giá trị an toàn cho người nhỏ hơn 10mA.Tùy theo điều kiện môi trường, cường độ dòng điện đi vào, các con đường dòng điện qua người và thời gian tác động của dòng điện mà cơ thể sẽ có những phản ứng ở mức độ khác nhau. Có thể tóm tắt phản ứng khi bị điện giật theo cường độ như sau:
Dòng điện từ 1-5mA thì thực tế xem như không nguy hiểm, trong giới hạn an toàn.
Dòng điện ừ 10-20mA thì gây cảm giác tê tê, như kim châm.
Dòng điện 25-30mA thì các bắp thịt bị co giật, lồng ngực bị co thắt, có nguy cơ bị ngạc thở.
Dòng điện từ 50-80mA thì hô hấp gần như bị tê liệt, tim đập mạnh.
Dòng điện 90-100mA thì hô hấp hoàn toàn bị tê liệt, nếu kéo dài thời gian từ 3 giây thì tim ngừng đập, có thể dẫn đến t* vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Như vậy, dòng rò tối đa mà con người có thể chịu đựng được là 30mA.
Để an toàn cho người trong các điều kiện, ứng dụng, nơi lắp đặt, công nghiệp hay dân dụng ..v.v, Các nhà thiết kế có nhiệm vụ đảm bảo rằng dòng rò không gây hại cho người dùng chạm vào vỏ của nguồn điện hoặc vỏ của thiết bị. Và mỗi ngành sẽ có tiêu chuẩn dòng rò cho phép khác nhau.
Trên thị trường có các mức rò phổ thông là : 10mA, 30mA, 100mA, 300mA và 500mA. Loại phổ biến nhất hay được dùng trong gia đình là 30mA.Khi dòng Ir lớn hơn 30mA thì thiết bị bảo vệ dòng rò (RCCB, ELCB, RCBO) sẽ tự động cắt nguồn điện bảo vệ an toàn cho người sử dụng.
3. Tại sao 30mA lại thông dụng trong gia đình?
Thực tế, vẫn có người dùng loại 10mA. Với Ir=10mA, CB chống giật rất nhạy và đảm bảo độ an toàn cực cao cho hộ gia đình. Tuy nhiên, vì quá nhạy nhất là trong môi trường độ ẩm cao, nên CB chống giật nhảy liên tục làm người dùng phiền.
Từ đó loại 30mA lại trở nên thông dụng hơn vì 2 lý do: vẫn đảm bộ độ an toàn nhưng vẫn tiện lợi. Tuy nhiên bạn vẫn có thể chọn loại 10mA nếu nó phù hợp với thực tế gia đình.
4. Phân biệt các loại cb chống giật và chống chập
Từ đầu bài chúng ta gọi chung thiết bị chống dòng rò là aptomat chống giật hoặc CB chống giật. Đây là cách rất nhiều người dùng gọi và nó làm dẫn đến một nhầm lẫm nghiêm trọng ⇒ CB chống giật có thể chống giật cho mọi trường hợp.Sai!
► Giật cũng có nhiều loại nha bà con ơi. Mỗi loại giật phải chống kiểu khác nhau.
Thực tế, trên thị trường có đến 4 loại chống giật, chống chập (tên gọi chung, không có sự phân biệt rõ ràng) cho dân dụng hay dùng nhất: Các loại CB/MCB, RCCB, ELCB và RCBO.
CB, MCB, MCCB:rất thông dụng trong cuộc sống, dùng để đóng cắt mạch chủ động. Hoặc tự động nhảy khi xảy ra xử cố quá tải, ngắn mạch (chập điện) - Ví dụ: vô tình chạm vào ổ điện, dây điện tróc vỏ. Không nhảy khi có dòng rò.
RCCB (residual current breaker) dùng để ngắt mạch điện tự động khi dòng rò (vượtt mức cho phép) xảy ra giữa dây qua và dây trung tính hoặc dây nối đất. Không có tính năng bảo vệ chống chập điện (ngắn mạch).
ELCB (Earth Leakage Circuit Breaker) có nhiều tên gọi khác nhau là “Rơ le bảo vệ chạm đất”, aptomat “chống giật”, “cầu dao chống rò điện". Là thiết bị chống dòng rò thế hệ đầu tiên.
Cấu tạo của ELCB: là MCCB hay MCB bình thường được lắp thêm bộ cảm biến dòng rò. ELCB có thể ngắt điện tự động để vừa bảo vệ quá tải, ngắn mạch, vừa bảo vệ dòng rò.
RCBO (residual circuit breaker with Overcurrent protection): chống dòng rò, chống ngắn mạch, chống quá tải. Là thế hệ mới nhất của thiết bị chống dòng rò dân dụng. Có nút để test khả năng hoạt động của thiết bị. Một số loại RCBO của Iskra còn có khả năng phòng chống cháy nổ do điện và cắt mạch nhanh hơn.
Các dòng RCBO thông dụng hiện nay
Với nhiều loại thiết bị như vậy, một vấn đề được đặt ra là: Làm sao để thiết kế đượchệ thống điện có sự bảo vệ tối ưu và tiết kiệm chi phí nhất?
Để trả lời câu hỏi này, bạn có thể tham khảo bài viết chuyên đề ở link đính kèm. Nhưng nếu, bạn chỉ cần lắp CB chống giật cho 1 thiết bị, bạn làm như phần tiếp theo sau đây.
5. Cách chọn cb chống giật dùng mạng điện gia đình
Để chọn được một CB chống giật (RCCB, RCBO hoặc ELCB) cần xác định các yếu tố về dòng điện, điện áp..vv,
Điện áp làm việc (V): ở Việt Nam là 220V điện gia đình
Tính dòng điện định mức của tải (A) bằng công thức:
Ir (mA) =Công suất (W)/Điện áp (V)
Dòng rò tác động (mA) mong muốn: 10mA, 30mA
Số cực (Pole): điện dân dụng thường là 2P
Ví dụ: chọn CB chống giật cho một tủ lạnh với công suất 5.5kW, dùng điện 220V thì ta có thể chọn RCBO 25A dòng rò 30mA. Trong đó: 25A= 5500W/220V.
6. CB chống giật cho máy nước nóng
Như video ở đầu bài, tai nạn điện do máy nước nóng là rất nguy hiểm. Vì đây là thiết bị dễ gây tổn thương cho người dùng nếu bị rò rỉ, nên các hãng sản xuất máy nước nóng đều đã có tích hợp ELCB sẵn bên trong để bảo vệ cho người sử dụng (trừ hàng nhái, giả, kém chất lượng). Nhưng nếu bạn muốn đảm bảo an toàn tốt nhất thì nên lắp thêm một RCBO ngay đầu nguồn vào máy.
An toàn điện trong nhân dân luôn là chủ đề được rất nhiều gia đình và cơ quan chức năng quan tâm. Hy vọng bài viết về dòng rò và các loại CB chống giật đã cung cấp cho bạn nhiều thông tin hữu ích về chủ đề này. Chúc bạn và gia đình luôn vui khỏe mỗi ngày.
